STANOWISKO
Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy Straży Granicznej do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.
NSZZ FSG po analizie przedmiotowego projektu ustawy (druk 1061) wnosi o dokonać zmiany brzmienia art. 15c ust. 3 i art. 24a, tak aby wysokość emerytury lub renty rodzinnej nie była ograniczona w stosunku do funkcjonariuszy, którzy zostali pozytywnie zweryfikowani i rozpoczęli służbę po 31 lipca 1990 roku, tworząc struktury Policji, Straży Granicznej, UOP i innych służbach w wolnej Polsce.
UZASADNIENIE
NSZZ FSG na wstępie z całą stanowczością informuje, że nie staje w obronie „przywilejów emerytalnych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa PRL”, jednak tryb procedowania przedmiotowego aktu prawnego i proponowane rozwiązania w myśl tak zwanego przywracania sprawiedliwości społecznej, negatywnie wpływają na zasady legislacyjnych praworządnego Państwa, niwecząc dialog społeczny i jego zdobycze.
Projekt ustawy przesłany do konsultacji z dnia 12 lipca 2016 roku nie zawierał autopoprawki, w wyniku której tzw. maksymalne kwoty emerytur i rent mają obejmować wszystkich funkcjonariuszy, którzy pełnili służbę na rzecz totalitarnego państwa bez względu na długość tej służby oraz pozostałych po nich rencistów rodzinnych oraz zapisu o wysokości maksymalnej emerytury bądź renty, nie mogącej przekraczać średniej z ZUS, nawet jeżeli jej naliczenie na podstawie innych przepisów przewyższa tą kwotę.
Zadaniem NSZZ FSG nie do przyjęcia jest fakt, że projekt ustawy obejmuje funkcjonariuszy, którzy realizowali w przeszłości i obecnie wykonują zadania mające istotny wpływ na stan bezpieczeństwa państwa i jego obywateli, a wstąpili do służby przez dniem 31 lipca 1990 roku.
Negatywnie należy również ocenić stawianie funkcjonariuszy pozytywnie zweryfikowanych na równi z tymi, którzy nie poddali się weryfikacji albo zwyczajnie jej nie przeszli. Zrównanie świadczeń dwóm wymienionym kategoriom funkcjonariuszy pełniących służbę w organach bezpieczeństwa państwa narusza zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji) oraz zasadę równości (art. 32 Konstytucji). Tym bardziej, ze obu grupom wymierza jednakowa sankcję, bez zróżnicowania stopnia odpowiedzialności poszczególnych funkcjonariuszy.
Ustawodawca przepisami nowelizacji obarcza członków rodziny, którym przysługuje renta rodzinna odpowiedzialnością za działania funkcjonariusza pełniącego służbę w systemie totalitarnym. Przerzucanie odpowiedzialności na osoby trzecie jest niedopuszczalne i narusza zasadę zaufania do prawa i zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).
Zastosowane przez ustawodawcę rozwiązania budzą poważne wątpliwości co do ich zgodności z Konstytucją. Wprowadzają one nieproporcjonalne ograniczenia, które niejednokrotnie korzystają z konstrukcji odpowiedzialności zbiorowej, do tego opartej na zasadzie domniemania winy. Uregulowania zaproponowane w projekcie ustawy ciężko uznać za odebranie niesłusznie przyznanych przywilejów. Instytucję przewidziane w projekcie zmian, przypominają bardziej instrumenty zmierzające do ukarania funkcjonariuszy. Z powyższych względów uznać należy, że regulacje wprowadzone w projekcie ustawy budzą poważne wątpliwości co do ich zgodności z Konstytucją.
Przedmiotowa nowelizacja narusza zasadę ochrony nabytych praw podmiotowych. Zasada ta wynika z zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, które z kolei wyprowadzane są z zasady demokratycznego państwa prawnego, wyrażonej w art. 2 Konstytucji.
Powyższe ma uzasadnienie w Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2010 roku, syg. akt K6/09-OTK ZU nr 2A/2010, poz.15 w sprawie zgodności ustawy z dnia 23 stycznia 2009 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, w art.2, art. 10, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 konstytucji. (Dz.U. Nr 36, poz. 204 z dnia 10 marca 2010r.)
„Każdy funkcjonariusz organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, który został zatrudniony w nowo tworzonych służbach policji bezpieczeństwa, ma w pełni gwarantowane, równe prawa z powołanymi do tych służb po raz pierwszy od połowy 1990r., w tym równe prawa do korzystania uprzywilejowanych zasad zaopatrzenia emerytalnego”.
Ponadto, w tym samym wyroku Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu stwierdza:
„Służba w organach suwerennej Polski po roku 1990 także traktowana jest jednakowo, bez względu na to, czy dany funkcjonariusz uprzednio pełnił służbę w organach bezpieczeństwa Polski Ludowej, czy też nie”.
Funkcjonariusze, którzy zostali pozytywnie zweryfikowani i służyli lub nadal służą w organach bezpieczeństwa suwerennej Polski, są bardziej pokrzywdzeni, od tych funkcjonariuszy, którzy zostali negatywnie zweryfikowani i w 1990 roku nie mając nabytych praw emerytalnych zostali przeniesieni do ubezpieczenia powszechnego, korzystając z przeliczenia 1.3 (składki do ZUS za ich służbę w organach bezpieczeństwa państwa do 1990r. Przekazało MSW), podjęli pracę w innych instytucjach państwowych lub w sektorze prywatnym i dzisiaj będą mieć wypracowaną o wiele większą emeryturę niż średnia ZUS.
Zaproponowanie zapisu i rozwiązania że każdy, kto przed 31 lipca 1990 roku służył choć jeden dzień w SB lub jej pokrewnych „organach”, a potem przeszedł do pracy w służbach III RP, traci specjalne uprawnienia emerytalne, jest dyskryminacją tych funkcjonariuszy przez Państwo któremu poświęcili niejednokrotnie prawie trzydzieści lat służby wykonując wszelkie swoje obowiązki zgodnie z treścią składanego ślubowania — „z narażeniem zdrowia i życia”.
To nowe organy bezpieczeństwa państwa suwerennej Polski korzystały i korzystają z doświadczeń i wiedzy tych funkcjonariuszy do dnia dzisiejszego. To oni tworzyli struktury, zadania, określali sposoby działania, które dzisiaj przekładają się na sprawność naszych służb i wysoką ocenę wśród obywateli naszego Kraju i partnerów zagranicznych, co znalazło odzwierciedlenie w trakcie Szczytu NATO i Światowych Dni Młodzieży w 2016 roku.
Podsumowując, obniżenie świadczeń emerytalnych byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa komunistycznego jest dopuszczalne w demokratycznym państwie prawnym ale tylko w przypadku gdy stanowi odebranie przywileju. Nie może ono jednak przyjmować formy jakiejkolwiek represji, sankcji, czy kary, tym bardziej opartych na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej. Represyjny charakter rozwiązań stanowi bowiem pewnego rodzaju odpłatę i nie można go zrównać z przywróceniem stanu równowagi (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 lipca 1999 r, sygn. P 2/99, OTK Z.U. z 1999 r., nr 5, poz. 103) Wskazać należy, że przyjęte w ustawie zmieniającej instrumenty mają na celu represję.
Załączona opinia prawna dotycząca przedmiotowego projektu ustawy wskazuje na naruszenia obniżające świadczenia emerytalne w zakresie:
a) Zasadę ochrony praw nabytych ( art. 2 Konstytucji) poprzez arbitralne ograniczenie prawa do świadczeń emerytalnych ( str. 13 opinii i nast.) obniżenie emerytury funkcjonariuszom którzy mają już przyznaną emeryturę ( str. 7 opinii)
b) Zasadę zaufania obywatela do państwa ( art. 2 Konstytucji) — poprzez ponowne obniżenie świadczeń emerytalnych ( str. 16 opinii), obarczenie odpowiedzialnością rodzin funkcjonariuszy ( str. 17 opinii)
c) Zasadę zaufania do stanowionego przez państwa prawa (art. 2 Konstytucji)
d) Zasadę sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji) poprzez zrównanie funkcjonariuszy którzy przeszli pozytywnie weryfikację z funkcjonariuszami którzy jej nie przeszli albo się jej nie poddali (str. 15 opinii) zrównanie renty inwalidzkiej powstałej w związku z pełnieniem służby po 1990 r. i przed 1990 r. ( str. 17 opinii)
e) Zasadę proporcjonalności (art. 31 ust.3 Konstytucji) — wprowadzenie ograniczeń nie znajduje uzasadnienia konstytucyjnego do tego. Ponadto kroki podjęte przez ustawodawcę nie są proporcjonalne do zamierzonego celu
f) Zasadę indywidualnej odpowiedzialności (art. 42 ust. 1 Konstytucji) poprzez zrównanie wszystkich funkcjonariuszy (wprowadzenie szerokiego katalogu) (str. 15 i nast.)
g) Zasadę domniemania niewinności (art. 42 ust. 3 Konstytucji) poprzez karanie funkcjonariuszy obniżeniem świadczeń bez przeprowadzenia postępowania indywidualnego (str. 3 i 4 oraz 12-14)
h) Zasadę równości (art. 32 Konstytucji) poprzez zrównanie funkcjonariuszy którzy przeszli pozytywnie weryfikację z funkcjonariuszami którzy jej nie przeszli albo się jej nie poddali oraz poprzez wprowadzenie zróżnicowanych skutków wniesionego odwołania (str. 16 opinii) brak możliwości odwołania się od decyzji zmieniającej emeryturę oraz decyzji o ponownym ustaleniu emerytury ( str. 17 opinii) zrównanie renty inwalidzkiej powstałej w związku z pełnieniem służby po 1990 r. i przed 1990 r. ( str. 17 opinii)
i) Prawo do sądu ( art. 45 Konstytucji) brak możliwości odwołania się od decyzji zmie-niającej emeryturę oraz decyzji o ponownym ustaleniu emerytury ( str. 17 opinii)
Prawo do zabezpieczenia społecznego ( art. 67 Konstytucji) poprzez brak zastosowania jakichkolwiek ograniczeń przy obniżaniu renty rodzinnej (str. 17 opinii) obniżenie renty rodzinnej ( str. 18 opinii)
k) Pomoc osobie niepełnosprawnej ( art. 69 Konstytucji) — obniżenie rent rodzinnych ( str. 17- 18 opinii)
1) Zasadę lex retro non agit poprzez ingerowanie w prawa nabyte funkcjonariuszy (str. 6 opinii oraz str. 8 opinii).
Dlatego też Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Straży Granicznej zgodnie z przytoczonym uzasadnieniem wnioskuje jak na wstępie.
